De zomer is een goed moment om te leren deconnecteren
Expert Rosanne Volckaert
Preventieadviseur psychosociale aspecten
Denk na over deconnectie en maak het concreet op bedrijfs- en teamniveau
Misschien is het werk loslaten om een paar weken volop van een verdiende zomervakantie te genieten nog de duidelijkste vorm van deconnectie. Overschakelen van werkmodus naar zomervakantie is niet evident maar het heeft het voordeel van duidelijk te zijn. Je moet voor je eigen welzijn en om nadien met frisse energie terug op het werk te kunnen verschijnen, je brein rust bieden en je écht verwijderen van de drukke werkwereld.
Wie jaarlijks op vakantie gaat, maakt tot een derde minder kans op hart- en vaatziekten terwijl ook de kans op een burn-out een pak lager ligt. Het herstel van de werk-privébalans komt bovendien ook de persoonlijke relaties ten goede. Eenmaal terug op het werk profiteert de werkorganisatie van toegenomen productiviteit dankzij een verhoogde concentratie en motivatie. Vakantie nemen is dus niet alleen leuk, het is ook broodnodig. Het is echter pas écht vakantie als je ook je brein deze rust gunt.
Vijf tips om het werkjaar los te laten
Als je niet uitkijkt wordt de toestand van volledige en weldadige deconnectie ook tijdens de officiële vakantieperiode bedreigd. Daarom hebben we vijf tips verzameld die je kunnen helpen.
- Knijp er lang genoeg tussenuit
Hoewel iedereen anders in elkaar zit en zelf keuzes maakt, heb je doorgaans drie weken nodig om er helemaal uit te zijn. Die tijd is nodig om jezelf mentaal en fysiek los te koppelen van het werk en van alle kopzorgen die daarmee gepaard gaan.
- Neem een vliegende start
Loslaten lukt alleen als je met een gerust hart de deur van het bedrijf kan dichttrekken. Bereid je afwezigheid daarom vooraf zo goed mogelijk voor. Zorg voor overdrachten, schakel back-ups in waar nodig en voorzie voor en na je vakantie een paar dagen om af te ronden en bij te benen.
- Bepaal hoe bereikbaar je wil zijn
Durf afspraken te maken met je collega’s over wat wel en niet kan tijdens je afwezigheid. Is het echt nodig dat je nog telefonisch of via mail en WhatsApp gecontacteerd wordt tijdens je vakantie? Wat gebeurt er met vragen van klanten? Bespreek het open met je team en wees vervolgens ook duidelijk in je out-of-office-boodschap.
- Zet je smartphone ook op ‘vakantie'
Overmatig gebruik van de smartphone werkt de deconnectie niet in de hand. Uit de Digimeter blijkt dat de Vlaming dagelijks 182 minuten met de smartphone bezig is. Check je ook voortdurend of je niets mist? Weet dan dat dit niet de manier is om je brein te ontspannen. Nog lastiger wordt het wanneer werkapps zoals Teams en Outlook op standby blijven staan. Gooi ze desnoods even van je toestel of leg tenminste de meldingen tijdelijk het zwijgen op.
- Plan je vakantie
Lijst voor je op vakantie gaat wat je zeker wil doen (of niet wil doen) om de vakantie achteraf geslaagd te kunnen noemen. Door dit concreet te maken en te noteren, vergroot je de kans dat het ook gebeurt. Nog beter is je wensen ook naast de lijstjes van je huisgenoten te leggen en het plan van aanpak te bespreken. Dat beetje focus en planning is misschien het enige van op de werkvloer dat je best nog even vasthoudt ...
Meer handvaten voor deconnectie
Tijdens het werkjaar is deconnectie voor veel mensen, teams en bedrijven een lastige kwestie. “De coronapandemie heeft de oude afspraken en gewoonten op het werk en in het team op losse schroeven gezet, terwijl we de nieuwe manier van (hybride) werken nog aan het uitvinden zijn”, zegt Rosanne Volckaert, preventieadviseur psychosociale aspecten bij IDEWE. “Elke dag moeten we vaststellen dat we energie moeten stoppen in 101 kleine dingen die eigenlijk niets met de inhoud van onze job te maken hebben maar eerder met de organisatie ervan en de manier waarop we hem proberen te combineren met ons privéleven. Dingen die vaak bedoeld zijn om het werk gemakkelijker te maken zorgen bij gebrek aan afspraken eerder voor twijfel en aarzeling. Denk aan chatgroepen in bijvoorbeeld WhatsApp. Eerst als manier om met teamgenoten en collega’s te connecteren, een digitaal alternatief voor de koffiehoek zeg maar, tot de groep geruisloos uitgroeit tot een officieus kanaal om dringende werkgerelateerde boodschappen te verspreiden. Is het dan nog oké om de meldingen op dempen te zetten? Durf je het dan nog aan om de groep te verlaten?”
“Ook van de officiële communicatiekanalen, zoals e-mail en tools als Teams, gaat in tijden van telewerk steeds vaker een oncomfortabele dwang uit. 1 op de 5 werknemers leest nu al na de werkuren of tijdens vakanties mails en beantwoordt telefoons. Omdat de werkgever dat verlangt, omdat ze denken dat het verlangd wordt? Want, vanaf wanneer ben je eigenlijk verondersteld om de berichten van je collega’s te zien en erop te reageren? En moet dat ’s avonds om 20 uur ook nog steeds of kan dat wel wachten tot morgen? Wat is dat trouwens ‘dringend’? En is dat hetzelfde als ‘belangrijk’?”
Veel vragen die vragen om dialoog
Uit de analyse van RAPSI-bevragingen bij 131.131 werknemers, tussen 2020 en 2024, kon IDEWE zelf vaststellen dat 16.723 mensen (13%) bereikbaarheidsdruk ervaren. Dat houdt in dat direct leidinggevenden verwachten dat werknemers werkgerelateerde berichten ook in hun vrije tijd beantwoorden. Leidinggevenden, en vooral leidinggevenden van leidinggevenden ervaren die druk nog explicieter, al zijn er ook eerste aanwijzingen dat de wetgeving een gunstig effect heeft.
In 2018 werd immers al beslist dat werkgevers over deconnectie een dialoog moeten opzetten. Naar aanleiding daarvan ontwikkelde IDEWE een deconnectietool die het maken van afspraken in team- of bedrijfsverband begeleidt. In de arbeidsdeal die door de regering werd afgeklopt, wordt van deconnectie zelfs een individueel recht gemaakt.
“Het risico bestaat dat dit op organisatieniveau vertaald wordt in harde deconnectiemaatregelen, waardoor het werknemers bij manier van spreken verboden wordt om op bepaalde momenten nog te werken”, zegt Rosanne Volckaert. “Terwijl precies de autonomie om te beslissen of je in de namiddag werkt of ’s avonds als de kinderen in bed liggen de werk-privébalans in evenwicht kan houden.”
“Eén ding is zeker: deconnectie is niet eenduidig. Het thema hangt vast met heel wat touwtjes aan andere aspecten van leven en werken. Een deconnectiebeleid opstellen op organisatieniveau is daarom een belangrijke basis maar die zal ook concreet moeten gemaakt worden op teamniveau.”
Tijdens onze webinars, e-learning en interactieve workshops gezond (de)connecteren wordt er aandacht geschonken aan de impact van hyperconnectiviteit en het belang om gezond te (de)connecteren. Bovendien zijn ze gevuld met praktijkvoorbeelden en praktische tips gebaseerd op de meest recente literatuur.
Aanbod voor individuen
- E-learning deconnectie en breinvriendelijk werk
- Workshop gezond (de)connecteren
- Webinar gezond (de)connecteren
- Reloadsessies gezond (de)connecteren voor individuen
- Reloadsessie gezond (de)connecteren voor teams
Beleidsmatig aanbod
- Beleidsondersteuning gezond (de)connecteren
- Workshop gezond (de)connecteren voor leidinggevenden en HR
- Webinar gezond (de)connecteren op organisatie niveau
Documenten en sensibilisatiemateriaal
- Dialoog over (de)connectie binnen onze organisatie
- Affiches
Lees alles over deconnectie in ons dossier over de arbeidsdeal.
Sensibiliseringspakket deconnectie
Af en toe ontkoppelen en pauzeren heeft veel voordelen voor je werknemers: ze worden efficiënter, creatiever en komen sneller tot inzicht. Om ze aan te moedigen om hier werk van te maken, stelden we een sensibiliseringspakket samen om in heel je organisatie in te zetten.
Download het hier.