Nachtwerk piekt maar daarmee zijn de risico’s niet verdwenen
Expert Lode Godderis
CEO IDEWE
Aandacht voor gezondheidsscreenings, aangepaste arbeidsorganisatie en gezonde levensstijl
Hoewel nachtarbeid, tussen 20 en 6 uur, in ons land in principe verboden is, zijn de uitzonderingen eerder regel geworden. Onder meer door het succes van online-shoppen stijgt het aantal mensen die in systemen van ploegen- en nachtarbeid werken. Nochtans weten we dat nachtwerkers een verhoogd risico lopen op onder meer slaapproblemen, diabetes, hart- en vaatziekten. Vaak wordt ook de link met kanker gelegd maar daarover bracht wetenschappelijk onderzoek alsnog geen duidelijkheid.
Het is de komende weken alle hens aan dek in de distributiecentra van pakjesdiensten. Als we onze bestelling van vandaag morgen al aan huis geleverd willen zien, dan zit er immers niets anders op dan ’s nachts te werken. Steeds meer mensen doen dat. Volgens de Enquête naar Arbeidskrachten uit 2017 van StatBel gaat het over 11,8% van de beroepsbevolking. Nachtwerkers worden beschouwd als werknemers die een risico-activiteit uitoefenen.
Dagdieren bij nacht
“Mensen zijn dagdieren”, vertelt Lode Godderis, professor arbeidsgeneeskunde en directeur Informatie bij IDEWE. “De natuur heeft ervoor gezorgd dat ons lichaam volgens een 24-uursritme werkt. Rond zonsopgang komen biologische en hormonale processen op gang die ons actief en alert maken. Zodra de zon ondergaat, gebeurt het omgekeerde. Onze hersenen produceren dan meer van het natuurlijke slaapmiddel melatonine, zodat we kunnen slapen en recupereren. Als het lichaam’s nachts actief moet zijn, raakt de biologische klok ontregeld met alle gevolgen vandien. Nachtwerkers slapen bijvoorbeeld doorgaans één à twee uur per dag minder dan normaal en dreigen een chronisch slaaptekort op te bouwen.”
“Ons spijsverteringsstelsel is evenmin gemaakt om ’s nachts actief te zijn. Daardoor verteert voedsel minder goed en ontstaan maag- en darmklachten. En dat terwijl mensen die ‘s nachts werken ongezonder eten. Daardoor lopen ze ook meer kans op diabetes en obesitas.”
De link met kanker is niet bewezen
Ook de link tussen nachtwerk en kanker werd al meermaals gemaakt. De onderdrukking van melatonine zou voor een verhoogd risico zorgen. “Melatonine is een tumoronderdrukker, die de groei en celdeling onder controle houdt. Wie minder melatonine aanmaakt omdat hij ’s nachts actief is, verstoort dat systeem. De wetenschap heeft echter nog nooit een eenduidig bewijs kunnen leveren om het verband te leggen.”
Preventie
Hoe dan ook zijn er voldoende redenen om alert te blijven. Nachtwerkers worden daarom onderworpen aan een specifiek gezondheidstoezicht. De gezondheidsbeoordeling moet vaststellen of de eigenschappen van de werknemer verenigbaar zijn met de risico’s van zijn toekomstige activiteit.
“Praktischer is het om de arbeidsorganisatie zo te organiseren dat het aantal opeenvolgende nachten beperkt wordt, zodat mensen die ’s nachts werken geen slaapschuld opbouwen”, zegt Lode Godderis. “Je kan ook het werkschema van een werknemer aanpassen aan zijn chronotype. Avondmensen hebben doorgaans minder problemen met nachtwerk dan ochtendmensen en zullen daar dan ook minder gezondheidsproblemen van ondervinden.”
Aandacht besteden aan het belang van een gezonde levensstijl, met evenwichtige voeding en voldoende beweging is echter even belangrijk.
Heeft u ondersteuning nodig bij het optimaal organiseren van nachtarbeid of het begeleiden van uw medewerkers naar een gezondere levensstijl, neem dan zeker contact op met uw regionaal IDEWE-kantoor.