Wat als hulpverleners bij een incident aan asbest worden blootgesteld?
Expert Jan Van Bouwel
Disciplineverantwoordelijke Arbeidshygiëne
Groep IDEWE adviseert je bij elke stap in het omgaan met asbest
Ook al is het gebruik van asbest intussen verboden, in oude gebouwen en installaties maar ook in infrastructuur zoals bruggen en tunnels zit nog heel wat asbesthoudend materiaal. Je bent als werkgever verplicht je werknemers te beschermen tegen de risico’s van asbest en te informeren over een mogelijke blootstelling. Dit geldt uiteraard ook voor werknemers van hulpdiensten die tussenkomen bij asbestincidenten. We zetten op een rij welke maatregelen je in geval van een accidentele blootstelling bij een incident best kan nemen.
Groep IDEWE kan je stap voor stap bijstaan in het beheer en het verwijderen van asbest.
Asbest is een verzamelnaam voor een aantal minerale, natuurlijke vezels die in de bouw en andere industrieën gebruikt werden. Asbestvezels zijn zeer klein en licht. Je ziet ze dus niet met het blote oog en bovendien zijn ze reuk- en smaakloos. Losgekomen vezels kunnen, zeker in een binnenomgeving, langdurig in de lucht aanwezig blijven en op dat ogenblik ingeademd worden. Aangezien ze zo klein zijn, worden ze niet door onze slijmvliezen van de bovenste luchtwegen tegengehouden en dringen ze gemakkelijk door tot diep in onze longen.
Wat zijn de gezondheidsrisico’s?
In tegenstelling tot andere stofdeeltjes of andere types vezels slaagt ons lichaam er niet in om asbestvezels met de normale afweermechanismen af te breken of af te voeren. De asbestvezels blijven zeer lang in onze longblaasjes waar ze gedurende jaren schade veroorzaken en na tientallen jaren aanleiding kunnen geven tot diverse vormen van kanker. Niet alleen langdurige blootstelling aan asbest, maar ook kortstondige asbestblootstellingen met een hoge intensiteit bij incidenten moeten zoveel mogelijk vermeden worden en zeker een herhaling ervan.
Hoe vermijd je blootstelling bij incidenten?
- Net als werknemers die in de bouw werken of die werken aan installaties, dienen werknemers van hulpdiensten geïnformeerd te worden over asbest en de specifieke asbestrisico's en aandachtspunten. Door een degelijke opleiding kan heel wat blootstelling door verkeerdere handelingen of door onvoldoende beschermingsmiddelen vermeden worden. Doe hiervoor een beroep op de deskundigen van IBEVE (Groep IDEWE).
- Zorg voor duidelijke procedures en instructies. Herkennen van asbestmaterialen en kennis rond het gebruik van geschikte PBM's is van groot belang. Voor asbestbranden kan de procedure van de directie Civiele Veiligheid van de FOD Binnenlandse zaken gevolgd worden.
- Vraag steeds naar een asbestinventaris bij de eigenaar van de site of bij de werkgever die op de site actief is. Een werkgever die op een site of in een gebouw mensen tewerkstelt is overeenkomstig de federale arbeidswetgeving (CODEX Welzijn op het Werk) al sinds 1995 verplicht om een asbestinventaris en een beheersplan te hebben van het aanwezige asbestmateriaal. Sinds november 2022 zijn bovendien in Vlaanderen ook eigenaars van een toegankelijke constructie met bouwjaar van voor 2001 verplicht om een asbestattest te hebben bij overdracht van een gebouw (o.a. verkoop).
- De omgeving rond een brand of ander incident wordt afgebakend door de brandweer in functie van de categorie-indeling van de brand en het traject van de rookpluim. Het betreden van een vervuilde ruimte of afgebakende zone zonder de nodige beschermingsmiddelen en opleiding dient vermeden te worden. Zorg dus voor de nodige instructies en opleiding.
Wat als er toch accidentele blootstelling is opgetreden bij werknemers?
- Wie zonder beschermende kledij en zonder geschikte adembescherming, rechtstreeks in contact is gekomen met grote hoeveelheden asbeststof, bijvoorbeeld bij het betreden van een zwaar vervuilde ruimte of omgeving, trekt de vervuilde kledij zo snel mogelijk uit. Verpak de kledij in gesloten plastiekzakken. Douch grondig en trek propere kledij aan. Vermijd toegang tot propere ruimtes met vervuilde (al dan niet beschermende) kledij. Verontreinigde kledij wordt verpakt afgevoerd als asbestafval of indien nog mogelijk volledig gereinigd door een gespecialiseerd bedrijf.
- Als iemand met duidelijk vervuilde kledij in een voertuig heeft plaatsgenomen, of indien een voertuig rechtstreeks in contact is gekomen met de rookpluim van een asbestbrand, dan moet het voertuig gereinigd worden met een stofzuiger met absoluutfilter.
- Indien het incident pas later aan het licht is gekomen en er enige tijd is tussen gegaan, ga dan na of mogelijke vervuiling nog aanwezig is op kledij of arbeidsmiddelen.
- Vraag via de hr-dienst om de blootstelling te laten registreren bij de preventieadviseur-bedrijfsarts en melding te doen bij Toezicht Welzijn op het Werk. De bedrijfsarts kan je verder informeren over eventuele bijkomende maatregelen. In de meeste gevallen volstaat een registratie in het medisch dossier en blijven de reële risico's voor de gezondheid beperkt.
- Neem maatregelen om op de plaats van de verontreiniging verdere verspreiding en blootstelling te voorkomen.
- Laat je bijstaan door de deskundigen van IBEVE (Groep IDEWE) om de vervuiling in kaart te brengen en te bepalen op welke wijze en door wie de asbestvervuiling mag weggenomen worden.
- Indien er ongerustheid heerst bij de blootgestelde werknemers, doe dan een beroep op een deskundige van IBEVE om via een infosessie de werknemers correct te informeren en een genuanceerd beeld te geven van de mogelijke gevolgen en de ondernomen acties.
- Ga de oorzaak van de incidentele blootstelling na en bekijk of er bijgestuurd moet worden in het asbestonderzoek, de communicatie en opleiding en de implementatie van maatregelen en werkinstructies. Zo kunnen nieuwe incidenten in de toekomst vermeden worden.
Lees meer over het aanbod van Groep IDEWE in het beheer en de verwijdering van asbest.
Contacteer onze asbestexperts via je regionaal IDEWE-kantoor.