Bescherming tegen blootstelling aan toxische stoffen bij telers en bloemisten
Expert Hilde De Raeve
Preventieadviseur arbeidsarts
Carcinogene en hormonale risico’s nopen tot structurele en individuele maatregelen
De dood van een meisje is door een Franse rechter gelinkt aan de job van haar moeder, die als bloemiste aan hoge concentraties schadelijke stoffen werd blootgesteld. “Heel wat arbeidsartsen kregen naar aanleiding van de zaak vragen over de risico’s van pesticiden en de aangewezen preventiemaatregelen”, zegt arbeidsarts Hilde De Raeve van IDEWE.
Bloemisten worden, net als plukkers en sorteerders, regelmatig blootgesteld aan een grote variëteit aan bloemen en planten die behandeld zijn met pesticiden. De blootstelling aan toxische stoffen, via de huid en door hand-mond contact, kan risico’s voor de gezondheid met zich meebrengen.
Weet wat je koopt
“Eliminatie, of de eerste stap in de preventiehiërarchie, is ook in dit geval de meest efficiënte dam die we tegen dit risico kunnen opwerpen, maar helaas in veel gevallen niet de meest realistische”, zegt Hilde De Raeve. “Ook al zijn er telers die bloemen verkopen die niet bespoten zijn, ze leveren enkel aan een bloemenzaken met klanten die bereid zijn om meer te betalen voor bloemen. Bloemen uit de groothandel komen van producenten die wel pesticiden gebruiken en van groothandelaars waar aan de lopende band gesorteerd wordt en mensen dus veelvuldig in contact komen met pesticiden.”
“Een andere maatregel is substitutie: weten waar je bloemen vandaan komen en aankopen bij betrouwbare leveranciers die je ook vertellen waarmee hun producten bespoten zijn. Handelen met leveranciers en telers uit Europa, is dan de meest veilige keuze. Veel oorspronglanden zijn echter Zuid-Amerikaans of Afrikaans en daar zijn de regels niet zo streng.”
Vermijd contact
Daarnaast zijn er collectieve en individuele beschermingsmiddelen voor werknemers in de sector. “Het gebruik van PBM’s kan je niet los zien van organisatorische maatregelen”, zegt Hilde. “Aangezien de voornaamste blootstelling via de huid gaat, is het aangewezen om handschoenen te dragen tijdens het werk. Gewone katoenen exemplaren zullen op een bepaald moment verzadigen en de schadelijke stoffen laten passeren. Het moet dus gaan over handschoenen die de chemische producten kunnen tegenhouden. Maar ook dan moet je ervoor zorgen dat werknemers die enkel gebruiken tijdens het werk en bijvoorbeeld niet wanneer ze oppervlaktes aanraken waar mensen zonder handschoenen ook contact mee kunnen maken. Als je met de handschoenen aan het geld in de kassa of een balpen aanraakt, dan verleg je immers het probleem.”
Hormoonverstoorders
De dochter van de Franse vrouw, die tijdens haar zwangerschap als bloemiste werkte, overleed aan leukemie. “Ook al zijn de pesticiden waarmee gewassen bespoten worden niet te vergelijken met bijvoorbeeld asbest, waarmee elk contact vermeden moet worden, de gevolgen voor mensen die er frequent mee in aanraking kunnen ernstig zijn. Het risico zit hem niet enkel in de carcinogene impact van pesticiden maar ook in de manier waarop ze hormoonverstorend werken. Het is wat dit betreft echter heel moeilijk om drempelwaarden en veilige dosissen te bepalen. De responscurve kennen we niet en is vaak individueel. Het kan zelfs zijn dat een kleine blootstelling meer effect teweegbrengt dan een hogere dosis.”
Risico beheersen door het toepassen van de preventiehiërarchie
Eliminatie en substitutie
Eliminatie: Het volledig uitsluiten van blootstelling aan pesticiden door niet-bespoten bloemen te gebruiken is de meest effectieve maatregel.
Substitutie: Als eliminatie niet mogelijk is, kan het inkopen van bloemen bij betrouwbare leveranciers die transparant zijn over de herkomst en behandeling van hun producten een goede tussenstap zijn. Het vermijden van bloemen uit gebieden met minder strenge regels omtrent pesticiden gebruik is hierbij essentieel.
Collectieve beschermingsmaatregelen
Organisatorische maatregelen zoals jobrotatie kunnen helpen om de blootstelling te spreiden. Maar veel belangrijker is het om strikt de regel te hanteren dat eten en drinken alleen in de pauzeruimtes gebeurt, na grondig handen wassen. Dit voorkomt hand-mond transmissie van pesticiden.
Technische maatregelen
Het uitvoeren van een risicoanalyse, eventueel aangevuld met biomonitoring, is belangrijk om de blootstelling beter in kaart te brengen en te beoordelen.
Persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM)
Handschoenen: Bloemisten dienen altijd handschoenen te dragen wanneer ze bloemen behandelen, schikken of snijden.
Handhygiëne: Regelmatig en grondig handen en armen wassen na elke werkactiviteit helpt om de aanwezigheid van pesticiden op de huid te beperken.
Opleiding en bewustwording
Bloemisten moeten bewust worden gemaakt van de risico's van dermale blootstelling aan pesticiden en het belang van huidbescherming. Werkgevers hebben de verantwoordelijkheid om hun personeel te informeren over de preventiemaatregelen die genomen moeten worden.