“Vaak zijn producten vervallen of foutief gelabeld en gestockeerd”
Expert Ilse Maes
Preventieadviseur arbeidsveiligheid
Aandacht voor chemische agentia in de lokalen van de onderhouds- en technische dienst
Het aantal chemische producten dat verzameld wordt in ateliers en opslagkamers van klusjes-, onderhouds- en technische diensten van zorginstellingen loopt vaak hoog op. “We stellen vaak vast dat het beheer vaak niet gebeurt in overeenstemming met de veiligheidsnormen”, zegt preventieadviseur Ilse Maes van IDEWE. “Om de risico’s onder controle te krijgen volstaat het vaak om werknemers een korte opleiding te geven.”
Ontstopper, verf, white spirit, ammoniak, olie, reinigingsproducten, ... het lijstje chemische producten dat onderhoudsmensen en techniekers in zorginstellingen nodig hebben, loopt snel op. “Het zijn daarom niet allemaal producten die ze vaak gebruiken”, zegt Ilse Maes. “Eens gebruikt blijven ze doorgaans op het schap staan omdat ze ‘ooit van pas kunnen komen’. Ooit wordt echter dikwijls nooit. Het probleem is vooral dat er geen inventaris van bestaat, waardoor je niet weet wat er precies in voorraad is en hoelang het er staat. Het is niet uitzonderlijk dat plastiekflessen helemaal ingedrukt of bol staan. Ze zijn dan soms nog te dateren omdat de gevaarlabels die erop hangen intussen niet meer in gebruik zijn. In 2009 werd er namelijk een CLP-verordening van kracht waarbij de oranje-zwarte-pictogrammen gefaseerd vervangen werden door rood-witte exemplaren die intussen wereldwijd gelden. Als je vandaag nog producten op het schap hebt staan met een oranje-zwart etiket, dan weet je dat ze van voor 2017 in voorraad zijn en van dan ook niet meer mogen gebruikt worden.”
Hoe moet het dan wel?
Het begin van een goed beheerde voorraad chemische agentia heet: opruimen.
Opruimen
Alle producten die oud zijn of niet meer in de originele verpakking zitten en voorzien van het originele etiket moeten bij het afval. Dat geldt bijvoorbeeld voor producten die voor het gebruiksgemak vaak overgegoten worden in lege frisdrankverpakkingen. Producten die je de jongste twee jaar niet meer gebruikt heb, doe je sowieso best weg. Afhankelijk van de lokale reglementen kan je die vaak afleveren in het containerpark. Is dat niet het geval of zijn de hoeveelheden te groot, dan moet je een gespecialiseerde afvalfirma contacteren.
Inventariseren
Je bent als werkgever verplicht een inventaris van chemische agentia op te maken. Behalve de juiste benaming en leverancier van het product, moeten in het document ook de gevaarspictogrammen opgenomen worden en de H- en de P-zinnen. Die geven respectievelijk weer waarop je moeten letten bij het gebruik van het product – zoals risico op chemische brandwonden of irritatie van de luchtwegen bij het inademen – en welke voorzorgsmaatregelen je moet nemen – zoals handschoenen dragen bij gebruik of opslaan in een brandveilige kast. Die informatie staat soms op het etiket maar je vindt het sowieso terug op het veiligheidsinformatieblad dat de producent ter beschikking moet stellen. Dat document moet aanwezig zijn op de plaats waar het product gebruikt wordt. Gespecialiseerde B2B-leveranciers zullen het veiligheidsblad meestal spontaan meeleveren maar als je als klusjesman in de dichtstbijzijnde doe-het-zelfzaak shopt is dat niet het geval.
Omdat het veiligheidsinformatieblad meerdere pagina’s telt, wordt het vaak bij de preventieadviseur bewaard en wordt de essentie samengevat in een veiligheidsinstructiekaart die maximaal een A4 groot is. Daarop staan de gevaren vermeld, de noodzakelijke persoonlijke beschermingsmiddelen bij gebruik en wat er moet gebeuren als het toch foutloopt.
Opslag
Ontvlambare producten moeten, afhankelijk van de hoeveelheid, volgens specifieke regels bewaard worden. Vaak is daar een brandveilige kast voor nodig. Hele grote hoeveelheden moeten in gecompartimenteerde ruimtes opgeslagen worden. Zuren en basen mogen evenmin samen gestockeerd worden omdat ze nogal heftig kunnen reageren op elkaar. Een verschillende opvangbak kan hiervoor volstaan.
Zeker in zorginstellingen en scholen is het belangrijk dat, terwijl er geen werknemers aanwezig zijn, het lokaal waarin de producten worden opgeslagen slotvast blijft, zodat bijvoorbeeld dementerende bejaarden of kinderen er niet bij kunnen.
Sensibilisatie en opleiding
Werkgevers zijn verplicht om werknemers te sensibiliseren die met gevaarlijke producten werken. Belangrijk om hier ter sprake te brengen is dat de inventaris up-to-date moet blijven. Om dat gemakkelijk te maken kan het een optie zijn om steeds dezelfde producten te kopen. De aankoopprocedure is daarom een belangrijk hulpmiddel.
IDEWE-experts zijn beschikbaar om je werknemers op maat van je organisatie op te leiden om chemische agentia optimaal te beheren.